Sláandi frásagnir þriggja kvenna á forvarnafyrirlestri
Það þurfti mikið hugrekki til þess að standa fyrir framan þétt skipaða bekki í M01 sl. mánudag og segja persónulegar sögur af neyslu og dimmustu og dýpstu dölum lífsins. En það gerðu þær Inga Fanney Gunnarsdóttir, Ása Rut Garðarsdóttir og Tinna Mjöll Snæland Halldórsdóttir engu að síður og sögðu að vonandi yrðu sögur þeirra til þess að hjálpa einhverjum að forðast þann sársaukafulla tíma sem þær hefðu allar gengið í gegnum vegna drykkju og lyfjaneyslu. Fyrirlestur þeirra var upphafið á forvarnavikunni í VMA sem hófst sl. mánudag og lýkur með fyrirlestrum og skemmtidagskrá annað kvöld í Gryfjunni. Frásögn þeirra þriggja var í senn sláandi og átakanleg og nemendur og starfsmenn sem voru viðstaddir munu seint gleyma þessari stund.
Algjört stjórnleysi
Inga Fanney Gunnarsdóttir sagði sína sögu fyrst. Hún er 35 ára gömul, tveggja barna móðir, og stundar sjúkraliðanám í VMA. Inga Fanney rifjaði upp að þrettán ára gömul hafi hún byrjað að drekka áfengi. Henni leið illa í skóla, var lögð í einelti, m.a. vegna þess að hún var með rautt hár, og tengdist ekki inn í vinahópa. Eftir fyrsta vínsopann þróuðust mál á þann veg að drukkið var um helgar og lífið tók að snúast um áfengið og að plana næsta partý. Stöðugt seig á ógæfuhliðina og sautján ára gömul fór Inga í fyrsta skipti í meðferð á Vog. „Þegar þarna var komið sögu var ég búin að mála mig algjörlega út í horn,“ sagði Inga Fanney og lagði áherslu á orð sín. Á Vogi kynnist hún mörgum sem ekki voru í ósvipuðum sporum. Fjórum mánuðum síðar var allt komið í sama farið og staðan var raunar enn þá verri. „Þá fór ég að sprauta mig í fyrsta skipti og þá hófst algjört stjórnleysi í mínu lífi. Þegar ég var tvítug lést vinkona mín og þann sama dag tók ég of stóran skammt og fór inn á Vog. Ég vann um tíma á strippstað til þess að fjármagna neysluna en 22ja ára náði ég loks að verða edrú. Ég kynntist strák og varð ófrísk. Ég var edrú í fimm ár,“ rifjar Inga Fanney upp.
Sautján ára gömul hafði Inga Fanney greinst með lifrarbólgu. Hún ákvað mörgum árum síðar að fara í lyfjameðferð til þess að vinna bug á þessu meini en hún gekk illa og endaði með ósköpum. Ingu Fanneyju fannst öll sú hjálp sem í boði var asnaleg og tilgangslaus. Hún fór að leiði vinkonu sinnar sem hafði orðið fíkninni að bráð. Á þessum tímapunkti urðu ný kaflaskipti. Hún kynntist rítalíni og ákvað í kjölfarið að hún skyldi aldrei aftur verða edrú. Stöðugt seig á ógæfuhliðina, Inga Fanney skrifaði dagbókarfærslur á þessum tíma og margar þeirra eru í meira lagi átakanlegar og lýsa vel þessari martröð. Móðir hennar fékk sjálfræði hennar svipt. Hún var á götunni og sá ekki fram á neitt. Hún hafði misst börnin sín tvö frá sér, hún reyndi að vera í sambandi við þau í þessu ástandi en gat það ekki. Hún var samtals í átján mánuði á áfangaheimili til þess að reyna að fóta sig aftur út í lífið.
Núna er líf Ingu Fanneyjar allt annað og betra. Þrjátíu og fimm ára gömul er hún komin í sjúkraliðanám í VMA og í febrúar á næsta ári hefur hún verið edrú í fimm ár. Hún orðar það svo að í sinni neyslu hafi hún farið illa með líkamann. „Mín saga er stjórnleysi. Fyrst var þetta spennandi. Það var ekkert sem stoppaði mig. En ég hefði viljað eyða tímanum öðruvísi en ég gerði. Ég var vesalingur með sjúkdóm. Þetta var enginn dans á rósum. Skilaboð mín til ykkar eru þessi: Þið eruð ekki ósnertanleg en ekki gera þetta!“ sagði Inga Fanney Gunnarsdóttir.
Það var algjört svartnætti
Ása Rut Garðarsdóttir er þrítug að aldri og einnig í sjúkraliðanámi í VMA. „Sögur okkar Ingu Fanneyjar eru líkar að því leyti að hvorug okkar ætlaði þessa leið í lífinu,“ sagði Ása Rut í upphafi sinnar frásagnar. „Ég drakk í fyrsta skipti áfengi tólf ára gömul á ættarmóti ásamt jafnöldru minni. Þetta átti að vera smá flipp, við vorum bara að stelast. Daginn eftir hugsaði ég með mér; þetta var geggjað, hvenær get ég gert þetta aftur?“
Svona hélt þetta áfram upp grunnskólann, Ása Rut segist hafa verið ofvirk og með athyglisbrest og því hafi gengið á ýmsu. Hún fór að vera með strák sem var sex árum eldri og drakk. Drykkja Ásu jókst og á einu ári sagðist hún hafa drukkið sig inn í meðferð. Á þeim tímapunkti hafi hún þó alls ekki ætlað nokkurn tímann að sprauta sig, hún hafi ekki ætlað að verða eins og rónarnir á Hlemmi í Reykjavík. Árið 2009 var komið að meðferð og aftur 2012. Seinna árið sprautaði Ása Rut sig í fyrsta skipti, þrátt fyrir heitstrengingar um að það skyldi aldrei fyrir hana koma. „Þarna var ég orðin manneskja sem ég ætlaði aldrei að verða,“ sagði Ása Rut. Hún hafði m.a. látið sig dreyma um að verða hárgreiðsludama eða flugfreyja en þessir háleitu draumar voru fjarlægir þegar þarna var komið sögu. „Árið 2013 hafði ég enga stjórn lengur og í apríl 2014 fór ég aftur í meðferð. Það var algjört svartnætti, ég átti enga vini og enga fjölskyldu. Þetta var sjúklegt ástand og varð erfiðara með hverjum mánuðinum. Þegar ég fór í þessa meðferð árið 2014 var ég einfaldlega komin mjög langt niður. En frá og með apríl 2014 hef ég verið edrú og líf mitt hefur gjörbreyst frá a til ö. Ég á frábært líf í dag en það eru því miður ekki allir svo heppnir. Vissulega er þetta allt óraunverulegt en þó staðeynd,“ sagði Ása Rut Garðarsdóttir.
Taldi mig ekki eiga framtíð
Tinna Mjöll Snæland Halldórsdóttir er 26 ára gömul. Hún er ekki nemandi í VMA en var fús til þess að deila sögu sinni með öðrum og leggja sín lóð á vogarskálarnar í forvarnaviku VMA.
„Ég minnist þess að í grunnskóla fór ég ásamt samnemendum mínum í grunnskóla á forvarnafyrirlestur í Nýja-Bíói. Lýsingarnar sem voru á borð bornar voru ekki gæfulegar en ég hugsaði með mér; ekki séns að þetta komi fyrir mig. En ekki löngu síðar var ég í þessum sporum,“ sagði Tinna Mjöll. Hún sagði að auk fíknarinnar hafi hún glímt við þunglyndi og kvíða. „Sem unglingur fannst mér ég ekki gera neitt rétt, var félagsfælin og þróaði með mér átröskun og byrjaði að drekka. Áhrif af áfengisneyslunni gerðu það að verkum að ég gat til dæmis talað við stráka. Líf mitt fór að snúast um drykkju, ég kynnist strák og í kjölfarið fór ég að taka í nefið og var langtleiddur fíkill aðeins sextán ára gömul og fór að sprauta mig. Efnin sem ég tók voru fyrir mig ekki valkostur, þau voru mér nauðsyn. Ég fór fljótlega í meðferð og svona gekk þetta um tíma, ég fór í meðferðir og datt í það til skiptis. Ég var föst í fíkninni og missti marga góða vini mína,“ segir Tinna Mjöll.
Árið 2015 fór Tinna í meðferð á Vog og síðan eftirmeðferð en eftir tvær vikur var lífið komið í sömu skorður, hún datt í það, fékk lifrarbólgu og það fór að bera á taugaskemmdum í fæti. Hún gat varla setið, enda afar horuð, 176 m að hæð en einungis 50 kíló. „Ég taldi mig ekki eiga framtíð og hélt að ég myndi deyja. En þann 4. júlí 2015 fékk ég kraftinn til þess að snúa við blaðinu og hef verið edrú síðan. Fór í framhaldinu aftur í fiðlunám. Frá 2015 til 2017 var yndislegur tími. En þó ég væri orðin edrú losnaði ég ekki við þunglyndið sem hefur fylgt mér lengi. Ég leitaði mér ítrekað hjálpar en allt kom fyrir ekki, ekkert breyttist. Ég var komin á súran stað og vildi deyja. Þann 1. nóvember í fyrra tók ég uppsafnaðar töflur og fór að sofa. Var í kjölfarið lögð inn á sjúkrahús milli heims og helju. Var lengi haldið sofandi á sjúkrahúsi en vaknaði og hef smám saman verið að ná mér. Ég var heppin en það eru ekki allir heppnir. Ég hef fylgt allt of mörgum vinum mínum til grafar. Einn af þeim var einn af mínum bestu vinum, 25 ára gamall. Að fylgja honum til grafar er eitt það versta sem ég hef gert á ævinni,“ sagði Tinna Mjöll og bætti við: „Ég hélt að margt af því sem ég gerði væri meinlaust. En svo var ekki. Þetta er alvöru heimur.“